Wiele osób zadaje sobie pytanie, jak to się możliwe, że Niemcy, którzy dotkliwie odczuli skutki drugiej wojny, a następnie okupacji połowy swojego kraju przez komunistów, zarabiają przeciętnie aż 4-krotnie więcej od nas.

Ten artykuł zawiera jedną z podstawowych odpowiedzi na wyżej postawione pytanie. Przedstawiam Wam szereg niegdyś polskich firm, które nawet obecnie lub jeszcze przed sprzedażą zagranicznym inwestorom, miały silną pozycję rynkową i były bardzo perspektywiczne, ale polskie już nie są.

Za wyprzedaż naszych firm w dużej mierze odpowiedzialni są polscy politycy, głównie Ci sprawujący władzę w latach 90-tych XX wieku, ale nie tylko. Część to także świetnie zapowiadające się przedsięwzięcia prywatnych polskich przedsiębiorców, którzy jednak zamiast rozwijać przedsięwzięcia w oparciu o własny kapitał, woleli dać się podkupić zagranicznym inwestorom. W większości przypadków – po kilku latach od takiej sprzedaży firmy te stały się warte wielokrotnie więcej, ale ich zyski nie pracują już na polską gospodarkę, ale m.in. na niemiecką.

Polskie marki słodyczy sprzedane obcemu kapitałowi

Wedel – najbardziej znane polskie słodycze sprzedane Japończykom

O tym przypadku słyszało akurat bardzo dużo osób. Fabryka czekolady powstała w Warszawie już w 1851 roku, a w 1944 została znacjonalizowana. Znana m.in. z „Ptasiego Mleczka”, które obecnie jest podrabiane przez wiele innych firm cukierniczych, nie wyłączając należącej obecnie do Amerykanów „Milki”.

Niestety, w roku 1991 roku, za 25 milionów dolarów sprzedano 40% akcji Wedla firmie PepsiCo z USA. W tym samym roku Skarb Państwa sprzedał jeszcze w ofercie publicznej 20% akcji Wedla, co przypieczętowało przejęcie firmy przez PepsiCo. Pod koniec lat 90-tych Wedel znów zmienił właściciela, prawa do marki pozyskała brytyjska marka Cadbury, ale już np. Delicje Szampańskie produkował koncern Danone.

W 2010 roku Wedel został kupiony przez amerykańską firmę Kraft Foods, jednak jeszcze w tym samym roku markę Wedel przejął japońsko-koreański koncern LOTTE Group.

 

 

 

 

 

 

 

 

Wawel – krakowskie słodycze przejęte przez Szwajcarów

To z kolei krakowska odpowiedź na Wedla. Firma Wawel powstała w 1898 roku. Jest powszechnie znana m.in. z produkcji czekoladek „Malaga”, „Tiki Taki” i „Kasztanki”. Po drugiej wojnie firma została znacjonalizowana, a w 1998 jej akcje pojawiły się na giełdzie. Obecnie kontrolę nad spółką ma szwajcarska firma Hosta International AG.

 

 

 

 

 

 

Mieszko – marka stworzona przez polskie legendy

Firma Mieszko powstała w 1993 roku z połączenia zakładów cukierniczych Ślązak i Raciborzanka. Niestety, w 2002 roku firmę przejęła holenderska spółka Central European Confectionery Holdings, a od 2014 roku Mieszko należy do Bisantio Investments, czyli firmy litewskiego biznesmena Vladasa Numaviciusa.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Znane alkohole, które nie są już polskie

Soplica, Absolwent, Żubrówka – tradycyjne polskie trunki w rękach Rosjan

Soplica to jedna z najstarszych wódek, które wywodzą się z Polski. Zaczęto ją produkować w Gnieźnie już w 1891 roku. Żubrówka to trunek, którym polska szlachta raczyła się już w XVII wieku, a od 1928 roku jest produkowana w ramach Polmosu Białystok. Do owej spółki należy także m.in. wódka Absolwent.

Polmos Białystok w 2005 roku został sprzedany i wszedł w skład amerykańskiej spółki CEDC. Natomiast sama CEDC została w 2013 roku kupiona przez rosyjski koncern Russian Standard Corporation.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Sobieski, Krupnik, Starogardzka, Balsam Pomorski – polski król byłby załamany

Kolejne bardzo dobrze znane w Polsce marki wódek. Niestety, wszystkie one przez spółkę Sobieski należą do francuskiej firmy Belvedere. Szczególnie boli utrata marki Sobieski, która jest produkowana już od czasów panowania króla Jana III Sobieskiego.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Luksusowa, Wyborowa – jedna z najstarszych polskich wódek w rękach Francuzów

Te trzy doskonale znane przez Polaków wódki należą z kolei do francuskiej firmy Pernod Ricard Polska. Wyborowa, której receptura powstała w 1926 roku, do dziś jest hitem eksportowym. Już od 2001 roku niepolskim. Luksusowa zaś, nie należy do Polaków od 2003 roku.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Żołądkowa Gorzka – dawna wódka Palikota 

Akurat ta marka dość długo pozostawała w polskich rękach. Żołądkowej Gorzkiej obecnie nie można już zaliczać do wódek, ponieważ zawiera teraz tylko 36% alkoholu, ale umówmy się, że jest to wciąż trunek bardzo do wódki zbliżony. Natomiast wersja de Luxe ma 40% alkoholu i już oficjalnie jest wódką. Do 2005 roku Żołądkowa Gorzka należała do Polmosu Lublin, kontrolowanego przez Janusza Palikota. Potem została kupiona przez CEDC, a od 2008 roku należy do brytyjskiej grupy Stock.

 

 

 

 

 

 

 

 

Lech, Tyskie, Żubr – piwa Kompanii Piwowarskiej należącej do Japończyków

Największe polskie marki piwa zostały wyprzedane już w latach 90-tych XX wieku. W roku 1995 koncern SABI (obecnie SABMiller) nabył od Jana Kulczyka browar Lech, a w roku 1996 browar Tyskie. To z połączenia tych dwóch marek powstała Kompania Piwowarska, do której od 1999 należy także browar z Białegostoku. Ostatnio pojawiła się szansa odkupienia Kompanii Piwowarskiej przez Polaków. Jako potencjalnych inwestorów wymieniano Kulczyk Investments i Maspex Wadowice. Niestety, ostatecznie Kompanię wykupiła japońska Asahi Group.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Żywiec, Warka, Tatra, Królewskie – browary kontrolowane przez Holendrów

Te niegdyś polskie marki należą do Grupy Żywiec, która to z kolei jest własnością holenderskiego Heinekena.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Okocim, Harnaś, Kasztelan – piwa należące do ojczyzny gangu Olsena

Wśród marek piw należących do trzeciego największego koncernu piwnego w Polsce, duńskiego Carlsberga, znajdują się m.in. marki: Okocim, Harnaś i Kasztelan. Swoją „karierę” w przejmowaniu polskich marek Carlsberg zaczął już w 1996 roku, kiedy to przejął browar Okocim (jego historia sięga pierwszej połowy XIX wieku).

 

 

 

 

 

 

 

 

Polskie marki sprzętu AGD, które utraciliśmy

Mastercook – polskie kuchenki elektryczne

Historia Wrocławskich Zakładów Metalowych rozpoczyna się w 1946 roku. W 1988 roku firma rozpoczęła produkcję kuchenek elektrycznych pod marką Mastercook, niestety, na fali prywatyzacji w 2002 roku, jedynym właścicielem Mastercooka stała się hiszpańska firma Fagor. Pod władzą Hiszpanów, w roku 2013 firma podupadła, a rok później została wykupiona przez niemiecki koncern BSH Bosch und Siemens Hausgeräte GmbH.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Zelmer – niezawodny producent sprzętu AGD

Legendarna polska marka sprzętu AGD, jej początków można upatrywać już w latach 30 XX wieku. Znana m.in. z produkcji robotów kuchennych, czajników elektrycznych, mikserów, tosterów, jak również odkurzaczy i żelazek. Od roku 2013 właścicielem Zelmera jest niemiecki koncern BSH Bosch und Siemens Hausgeräte GmbH.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Polar – pralka automatyczna, która zastąpiła Franię

Znany rodzimy producent lodówek i pralek od lat 50 XX wieku. Od roku 2002 należy do amerykańskiego Whirlpoola.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Sieci i platformy handlowe

Biedronka – dawna sieć polskich marketów

Wszyscy znają tę portugalską sieć sklepów. Została założona w 1995 roku przez polskiego biznesmena Mariusza Świtalskiego, ale w 1998 roku sprzedał on liczącą już 243 sklepy sieć Jeronimo Martins.

 

 

 

 

 

Żabka – początkowo polska sieć małych sklepów

Podobnie jak „Biedronka”, to także sieć założona przez Mariusza Świtalskiego, tyle że nieco później, bo w 1998 roku. W 2005 roku „Żabka” liczyła już 1700 sklepów, a w roku 2007 Świtalski sprzedał firmę czeskiemu inwestorowi Penta Investments. Od roku 2011 „Żabka” należy do funduszu inwestycyjnego Mid Europa Partners, ale niebawem ma zostać sprzedana. Mamy nadzieję, że dojdzie tutaj do repolonizacji.

 

 

 

 

 

 

Allegro – najpopularniejszy w Polsce serwis aukcyjny

Ta platforma sprzedaży online została założona w 1999 roku przez polską spółkę Surf Stop Shop. Niestety, już rok później nasi rodacy pozbyli się jej na rzecz brytyjskiego QXL.com PLC. Niedawno Allegro zostało ponownie sprzedane, przez zarządzający nim do tej pory koncern Naspers z RPA. Nowym właścicielem jest grupa funduszy inwestycyjnych – Cinven, Permira oraz Mid Europa Partners.

 

 

 

 

 

Tablica.pl – polskie serwis ogłoszeniowy, który był równie popularny co OLX

To była początkowo bardziej platforma ogłoszeniowa, ale obecnie jako OLX jest to serwis podobny do Allegro. Nie każdy wie, że Tablica.pl to nie wytwór Allegro, ale Polaka Tomasza Drożdżyńskiego. Serwis powstał w 2009 roku i początkowo nazywał się Szerlok.pl. W oparciu o całkowicie polski zespół i kapitał w ciągu półtorej roku działalności osiągnął połowę zasięgu Gumtree i porównywalny do platformy OLX – a przecież były one w rękach potężnych międzynarodowych firm.

W roku 2010 roku portal Szerlok.pl został przejęty przez Grupę Allegro, zmienił nazwę na Tablica.pl, a obecnie, po połączeniu z OLX, jest to OLX.pl. Po tym rebrandingu, do którego doszło w 2014 roku, portalem nie kieruje już Tomasz Drożdżyński.

 

 

 

 

 

Wyprzedane polskie firmy telekomunikacyjne

Telekomunikacja Polska, Idea – polska telefonia stacjonarna i komórkowa utracona na rzecz Francuzów

Jeden z najbardziej znanych przykładów bezsensownej prywatyzacji. Firma ta była monopolistą na polskim rynku telefonii stacjonarnej, a od 2005 roku należy do swojego francuskiego odpowiednika, France Telekom. Do TP należała także marka telefonii komórkowej „Idea”, która po roku 2005 zmieniła nazwę na „Orange”, a jej większościowym właścicielem stał się FT.

 

 

 

 

 

 

 

 

Aster – polska kablówka, należąca obecnie do UPC

Działający od 1994 dostawca telewizji kablowej, telefonii i internetu. W roku 2006 przejęty przez fundusz Mid Europa Partners. Natomiast w roku 2010 „Aster” został kupiony przez UPC Polska. Nowy właściciel postanowił o usunięciu marki „Aster” z rynku.

 

 

 

 

 

 

Gadu-Gadu – komunikator internetowy, który skradł serca Polaków

Zanim pojawił się Facebook, podstawowym komunikatorem internetowym większości Polaków było Gadu-Gadu, stworzone przez informatyka Łukasza Fołtyna. W 2007 roku GG zostało zakupione przez firmę Naspers z RPA, a od końca 2015 roku komunikator ma nowego właściciela – firmę Xevin Consulting Limited, zarejestrowaną na Cyprze.

 

 

 

 

Nasza Klasa – serwis społecznościowy, który był  w Polsce popularniejszy od Facebooka

Serwis społecznoościowy założony przez kilku polskich studentów w 2006 roku. Jeszcze w 2010 roku był on w Polsce popularniejszy od Facebooka, ale niestety w roku 2011 amerykański serwis zaczął wygrywać tę rywalizację. Mimo wszystko, Nasza Klasa została sprzedana już w 2008 roku – estońskiemu funduszowi Foricom. W roku 2014 władzę nad nk.pl objął Onet.

 

 

 

 

 

Środki do prania

E – jeden z najpopularniejszych proszków do prania w Polsce

Jeden z najbardziej znanych w Polsce proszków do prania, powstały już w 1972 roku. Legendarna marka została przejęta w 1993 roku przez brytyjską firmę PZ Cussons, a w 2014 przez potężny niemiecki koncern chemiczny Henkel.

 

 

 

 

 

 

 

 

Dosia – proszek do prania ze świnką na opakowaniu

Także znana marka proszku do prania, w tym momencie należy do brytyjskiej korporacji Reckit Benckiser.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

IXI – środek piorący z PRLu

Jego produkcja rozpoczęła się już w 1965 roku, a za to przedsięwzięcie odpowiedzialny był polski chemik Mieczysław Wilczek – późniejszy minister przemysłu. Krąży też legenda, że jego receptura została wykradziona z USA przez polskich szpiegów. W każdym razie, w roku 1993 został on sprzedany brytyjskiej firmie PZ Cussons, podobnie jak proszek E. Proszek IXI podzielił także dalszy los proszku E – od 2014 roku należy do firmy Henkel.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kokosal – płyn do prania Polleny Wrocław

Płyn do prania znany już w PRLu, produkowany niegdyś, podobnie jak proszek E oraz IXI, przez Pollenę Wrocław. W roku 1993 prawa do marki przejęła firma PZ Cussons, a w roku 2014 Henkel.

 

 

 

 

 

 

 

 

Autor: Adam Stankiewicz

 

Najczęściej zadawane pytania – FAQ

 

Co powoduje, że Polska ma niższą stopę zarobkową, niż inne kraje, które również mają podobną, trudną historię?

 

Jednym z istotnych powodów jest wyprzedanie w latach 90-tych polskich firm zagranicznym inwestorom przez polskich polityków. Oprócz tego wielu świetnie zapowiadających się polskich przedsiębiorców samodzielnie sprzedało swoje firmy za granicę, nie myśląc o tym, jaki wpływ wywrze to na rozwijającą się polską gospodarkę. Sprzedane firmy zaczęły generować większe zyski, ale niestety nie dla Polski.

 

Czy polskie marki miały perspektywy?

 

Wśród utraconych polskich marek można wymienić sporo wyjątkowych pozycji, z obiecującymi niegdyś perspektywami. W ubiegłym stuleciu dumą Polski był producent słodyczy Wedel, które niestety straciły zarówno swój niepodrabialny smak, jak i przynależność do polskiego kapitału. Polskie wódki i nalewki są również bardzo cenione za granicą, ale zyski trafiają do Francji, Wielkiej Brytanii i Rosji.

Jakie polskie marki zostały sprzedane?

 

Lista sprzedanych polskich marek i firm jest niestety bardzo długa. Wymienić tutaj można firmę Wedel, która już w latach 90-tych zaczęła być przejmowana przez kapitał zagraniczny. Inny, głośny przykład utraconej marki, to Biedronka i Żabka. Sprzedaliśmy również marki sprzętów AGD: Zelmer, Polar i Mastercook. Do zagranicznego kapitału wyemigrowały także nasze alkohole, np. Żubrówka i Soplica.

Czy istnieje szansa na odzyskanie dawnych polskich marek?

 

Na szczęście polskie firmy coraz częściej dążą do repolonizacji marek. Maspex Wadowice z sukcesem odzyskał markę makaronów Malmo, a Polmlek soki Fortuna, Garden i Pysio. W 2004 roku Grupa Colian odzyskała od Nestle Goplanę. Pozostaje mieć nadzieję, że ten trend będzie postępował.

 

Inne artykuły, które mogłyby Cię zainteresować:

	Repolonizacja, czyli kultowe marki wracają w ręce polskiego kapitału – coraz więcej należących do Polaków firm zaczyna przejmować dawne polskie marki z rąk zagranicznych inwestorów.
	Transfer zysków za granicę = unikanie podatku – o tym, jak zagraniczne korporacje całkiem legalnie transferują zysk z polskich spółek do swojej centrali.