Innowacyjne rozwiązania w sektorze zdrowia psychicznego

Zdrowie psychiczne to inaczej stan dobrostanu, obejmujący zarówno aspekty emocjonalne, psychiczne, jak i społeczne. Jest nazywane również sytuacją, w której osoba potrafi poradzić sobie z życiowymi wyzwaniami, jednocześnie odczuwając zdrowe relacje z innymi, być zadowolonym z życia i jednocześnie się rozwijać.

Co definiuje zdrowie psychiczne?

Zdrowie psychiczne można zdefiniować na kilka kluczowych elementów. Pierwszym z nich jest emocjonalna równowaga. Odnosi się ona do zdolności rozpoznawania, wyrażania i regulowania swoich emocji. Ponadto, osoba potrafi radzić sobie z negatywnymi emocjami, ale jednocześnie cieszyć się pozytywnymi.

Zdrowie psychiczne odnosi się także do odporności na stres. Taka osoba potrafi znajdować strategie radzenia sobie ze stresem.

Dobrostan dotyczy również świadomości na temat własnego zdrowia psychicznego, a także utrzymywania zdrowych relacji z innymi.

Zdrowie psychiczne w Polsce – jak to wygląda obecnie?

Portal światprzychodni.com pokazuje, że średni czas oczekiwania na spotkanie z psychiatrą wynosi 121 dni, najdłuższy to aż 258 dni. Psychiatrów dziecięcych w Polsce jest jedynie 555, co wyraźnie pokazuje, jak mała jest ich liczba.

Ilość samobójstw cały czas rośnie. W 2023 roku próby samobójcze odnotowane przez policję wyniosły aż 2139. Potrzeba specjalistycznej pomocy psychologicznej i psychiatrycznej na rynku w dalszym ciągu jest niezaspokojona. 

W dalszym ciągu osoby zmagające się z chorobami psychicznymi mierzą się z wieloma trudnościami. 

Społeczeństwo niekiedy, poprzez brak świadomości, odbiera osoby chore psychicznie jako osoby leniwe i nieobowiązkowe. 

Warto mieć świadomość, że leki, które zażywają, mogą mieć ze sobą różne skutki uboczne, które mogą powodować mniejszą efektywnością w pracy, mniejsze skupienie, wolniejsze tempo pracy czy trudności ze snem.

Aby zapobiegać zbyt szybkiemu ocenianiu takich ludzi, dobrze jest budować świadomość i edukować się na temat tego, czym dane schorzenie jest, jakie są jego objawy i w jaki sposób można pomóc.

Właściwe podejście do zdrowia psychicznego

Podejście do zdrowia psychicznego z ubiegiem lat coraz bardziej się zmienia. Kiedyś był to aspekt dość bagatelizowany. Obecnie w wielu miejscach czy firmach dostrzega się jego wagę i stara się znaleźć skuteczne rozwiązania, które sprawiają, że np. pracownicy będą czuć się dobrze miejscu pracy.

Nie ulega wątpliwości, że na poziom stanu emocjonalnego wpływ ma mnóstwo czynników. Są to zarówno relacje, zadowolenie z tego, co robimy, poziom stresu, sen, ale również dieta czy aktywność fizyczna. Dlatego bardzo istotne jest podejście holistyczne do tego tematu.

Rola aktywności fizycznej w wspieraniu zdrowia psychicznego

Aktywność fizyczna jest niezwykle ważna, nie tylko do utrzymania estetycznej sylwetki, ale może także pomóc z trudnościami emocjonalnymi. Badania WHO udowadniają, że gdyby społeczeństwo było bardziej aktywne fizycznie, to prawdopodobieństwo występowania różnego rodzaju schorzeń czy chorób byłoby znacznie niższe. 

Spośród korzyści, jakie daje sport w kontekście zdrowia psychicznego, można wyróżnić chociażby radzenie ze stresem. Aktywność fizyczna jest w stanie także zwiększyć poziom dopaminy.

Rola diety w utrzymaniu zdrowia psychicznego

Jak dobrze wiemy, zdrowe odżywianie wpływa na funkcjonowanie, jest w stanie poprawić koncentrację, nastrój, a nawet podatność na stres. Pełni ono również bardzo ważną rolę w kontekście leczenia osób chorych psychicznie. Badania wykazały, że ryzyko depresji spada w przypadku stosowania diety bogatej m.in. w warzywa, owoce, ryby. W przypadku z kolei dzieci chorujących na padaczkę zastosowano dietę ketogeniczną i okazało się, że ryzyko pojawienia się napadu padaczkowego w przypadku odżywiania się produktami bogatymi w tłuszcze jest dużo mniejsze.

Cyfrowy terapeuta – kim jest i czy rzeczywiście może pomóc?

Zainteresowanie sztuczną inteligencją, jako czymś, co jest w stanie pomóc w terapii, rośnie. Coraz częstszym terminem zaczyna być ,,cyfrowy terapeuta„. Nie mowa tutaj jednak o prowadzeniu terapii online, a o wykorzystaniu sztucznej inteligencji i narzędzia, które w pewien sposób ma zastąpić psychologa. 

Na rynku znajdziemy Character.ai, aplikację, która umożliwia kontakt z psychologiem AI. Można mu zadać pytanie, a narzędzie odpowie tak, jak mógłby odpowiedzieć prawdziwy psycholog. 

Niektórzy uważają, że z uwagi na natychmiastową i szybką reakcję, jest w stanie pomóc wielu ludziom potrzebującym wsparcia. Jednak w tym obszarze badania nadal trwają. 

Jakie zagrożenia niesie za sobą cyfrowy terapeuta? 

Jak każde narzędzie, również cyfrowy terapeuta niesie ze sobą kilka zagrożeń. Pierwszym z nich jest to, że AI może pobierać niesprawdzone dane lub korzystać z nieaktualnych. Zdarza się również, że sztuczna inteligencja wykazuje stronnicze podejście, które jest oparte na stereotypach.

Innym bardzo ważnym aspektem są dane osobowe przekazywane sztucznej inteligencji, te związane ze zdrowiem psychicznym są szczególnie wrażliwe.

Sztuczna inteligencja to narzędzie, a ono nie jest w stanie w 100% zastąpić człowieka. Brak jej empatii, ludzkiego podejścia opartego na holistycznym spojrzeniu.

Zdrowie psychiczne w miejscu pracy

Nie ulega wątpliwości, że zdrowie psychiczne w miejscu pracy jest niezwykle ważnym aspektem, z uwagi na to, że większość osób spędza w niej niemal jedną trzecią dnia.

Osoby, które czują się dobrze w miejscu pracy, nie tylko są bardziej zadowolone z tego, że do niej chodzą, ale również wpływa to korzystnie na poziom ich efektywności, co z kolei przekłada się na zyski całej firmy.

Co można wdrożyć w firmach, aby pracownikom żyło się lepiej? 

Praktyki działania, które można wdrożyć w firmach, aby zadbać o dobrostan pracowników powinny zaczynać się od właściwej kultury organizacyjnej opartej na wzajemnej życzliwości, zarówno w stosunku do poszczególnych członków zespołu, jak i klientów.

Kolejnym ważnym czynnikiem jest to, aby pracownicy czuli, że mogą w pełni wypowiedzieć swoje zdanie na określony temat, bez jednoczesnego ich osądzania.

Nie może również zabraknąć elastyczności w podejściu do pracy. Wiele firm, które wprowadziły hybrydowy czy zdalny model pracy, co dało większą swobodę pracownikom i większe poczucie odpowiedzialności, przez co łatwiej dostosować własny harmonogram do stylu życia.

W osiągnięciu zdrowia psychicznego również pomagają różnego rodzaju rozwiązania radzenia sobie ze stresem. Wiele firm oferuje wykłady na temat pracy z oddechem, a czasem pracownicy mogą otrzymać karty umożliwiające korzystanie z różnych miejsc, takich jak siłownia czy basen. 

W przedsiębiorstwach warto również propagować kulturę dbania o zdrowie, ponieważ odpowiednie odżywianie i aktywność fizyczna są w stanie skutecznie wpłynąć na zdrowie psychiczne.

Praca zdalna a zdrowie psychiczne

Nie ulega wątpliwości, że praca zdalna ma wiele korzyści, ale również może nieść ze sobą negatywne skutki, jak poczucie osamotnienia. Może także negatywnie wpływać na zdrowie psychiczne. 

Co w takiej sytuacji zrobić?

W przypadku pracy zdalnej, warto po jej wykonaniu  zadbać o kontakty ze znajomymi i aktywność fizyczną. Jeśli nie mamy na co dzień możliwości spotkania się z zespołem w pracy, to dobrze jest również wspólnie zaplanować integracje. t

Jak wygląda poziom zdrowia psychicznego w Polsce?

Jak pokazują dane, stan zdrowia psychicznego w Polsce staje się coraz większym problemem zarówno wśród dzieci, jak i młodzieży. Coraz więcej dzieci jest objętych specjalistyczną pomocą. Sam rok 2020 pokazał, że ilość osób w młodym wieku leczonych z uwagi na zaburzenia osiągnęła liczbę aż 170 tys.

Wpływ na to ma wiele aspektów. Z pewnością pandemia przyczyniła się do pogorszenia stanu psychicznego u wielu osób. Ponadto problemem stało się również długie oczekiwanie na pomoc psychiatryczną. Raport z Sieci Obywatelskiej Watchdog pokazuje, że na jedno łóżko na całodobowych oddziałach psychiatrycznych przypada od 2155 do 13 537 dzieci.

Jakie wyzwania i potrzeby mamy w obszarze zdrowia psychicznego?

Prezes ZUS podkreśla, że choroby psychiczne przed pandemią były siódmą przyczyną absencji chorobowych wśród dorosłych Polaków. Natomiast w czasie pandemii zajęły miejsce wśród pierwszej piątki.

Same zasiłki z powodu niezdolności do pracy z uwagi na problemy psychiczne wyniosły około 17% wydatków na same zasiłki ogółem.

Wśród wyzwań można zaliczyć to, że w samej Polsce liczba psychiatrów wynosi ponad 4000, z czego nieco ponad 500 leczy dzieci i młodzież. To pokazuje, że za mało jest specjalistów i za mało ośrodków potrzebnych do leczenia.

Jednak i w tym obszarze można zauważyć również wiele plusów. Psychiatria przez wiele lat była stygmatyzowana. Wiele ludzi z problemami unikało psychiatrów. Jednak negatywne postrzeganie tej profesji i osób, które się leczą u psychiatrów, zdaje się być coraz mniejsze, a popyt na leczenie jest większy.

Innowacyjne firmy wspierające zdrowie psychiczne

Mindy 

Wśród firm wspierających zdrowie psychiczne można wyróżnić  Mindy, czyli aplikację, która zawiera ponad 1000 nagrań opartych na badaniach naukowych. Tematyka dotyczy zdrowia mentalnego, rozwoju osobistego, metod na obniżenie stresu, poprawie jakości snu czy zrozumieniu własnych emocji.

Świetnie się sprawdzi do budowania skutecznych nawyków. Same wideo można dostosować do własnych preferencji, takich jak format. Umożliwia śledzenie własnego postępu i odkrywanie kolejnych poziomów.

Dużym wyróżnikiem aplikacji są jej wyniki. Ponad 70% użytkowników uważa, że dzięki niej lepiej radzą sobie ze stresem. Ponad 60%, że lepiej śpią. Prawie 80%, że lepiej czują się na co dzień, a ponad 77%, że aplikacja poprawia ich stan psychiczny.

Aplikacja oferuje ponad 40 specjalistów, w tym psychologów, artystów czy np. psychoterapeutów.

Mindgram

Mindgram to marka, która pomaga pracownikom oraz firmom budować odporność, a także równowagę psychologiczną. Ich platforma stanowi holistyczne rozwiązanie. Zapewnia zarówno pracownikom, jak i ich bliskim wysokiej jakości wsparcie psychologiczne, a także rozwój osobisty. Platforma jest dostępna w postaci aplikacji na telefon, wykorzystuje potwierdzone klinicznie metody, które są przygotowane we współpracy z wieloma ekspertami. Ponadto, zapewnia ogromny wachlarz możliwości rozwoju osobistego i budowania lepszej kondycji psychicznej.

Hear me

Hear me to aplikacja propagująca zdrowie psychiczne. Jej celem jest zmiana dobrostanu polskich pracowników. Aplikację tworzą doświadczeni specjaliści: psychologowie, coachowie oraz trenerzy biznesu. Platforma organizuje webinary dla pracowników, oferuje również sesje online oraz chaty.

Wellbee

Wellbee to aplikacja, która oferuje dostępność najlepszych specjalistów w ciągu 12 h. Ponadto daje możliwość holistycznego podejścia. Można skorzystać nie tylko z sesji, ale również kursów rozwojowych, a także materiałów psychoedukacyjnych. W Wellbee znajdziemy specjalistów takich jak seksuolodzy, psychodietetycy i wiele innych. Aplikacja zapewnia także anonimowość i bezpieczeństwo. Konsultacje są w 100% poufne. A  jeśli ktoś potrzebuje spotkać się na żywo, to można umówić terapię w mieście zamieszkania.

Mental health work

Aplikację tworzą eksperci pracujący w obszarze psychologii oraz biznesu. Ma za zadanie pomagać w tworzeniu rozwiązań z zakresu zdrowia psychicznego pracowników, zdrowych relacji oraz efektywności w pracy. Pomagają w sprawach osobistych, ale też zawodowych. Posiadają sztab specjalistów, takich jak terapeuci, coachowie, psychologowie czy trenerzy. Osoby te są dostępne podczas sesji indywidualnych, webinarów, warsztatów, ale także innych wydarzeń zarówno online, jak i na miejscu. Pomagają m.in. w radzeniu sobie ze stresem, depresją, wypaleniem, radzeniem sobie z emocjami, komunikacją, współpracą, zdrową efektywnością, radzeniem sobie ze zmianą.

Zdrowie psychiczne a sen

Nie ulega wątpliwości, że na zdrowie psychiczne wpływa również sen. Dlatego powinniśmy o niego zadbać. Mówi się, że Polacy nie śpią najlepiej. Badania Gusu pokazują, że 60% osób narzeka na swój sen.

Wypoczynek nocny to jedna z najistotniejszych czynności życiowych i niesie za sobą wiele korzyści. Jedną z nich jest to, że w jego trakcie zachodzą w organizmie bardzo ważne procesy, takie jak resynteza neuroprzekaźników, normalizacja pracy układu oddechowego czy relaksacja mięśni.

Dobry sen jest w stanie wpłynąć korzystnie na odporność. Podczas jego trwania wzrasta również hormon wzrostu, który odpowiada za procesy regeneracyjne.

Polskie marki, które pomogą zadbać o lepszy sen 

EyeShield 

Celem marki jest budowanie świadomości na temat wpływu sztucznego światła, a także zapewnienie skutecznej przed nim ochrony. Na stronie możemy zakupić okulary blokujące światło niebieskie.

Shower and Towel 

Marka charakteryzuje się minimalistycznym podejściem. Wśród akcesoriów do lepszego snu znajdziemy jedwabne opaski na oczy.

Inteliclinic

Ten polsko-amerykański startup opracował urządzenie, które analizuje sen poprzez monitoring fal mózgowych.

Etja 

Etja jest polską marką specjalizującą się w naturalnych olejkach. Posiadają duże doświadczenie w aromaterapii, która jest jednocześnie skuteczną metodą walki z bezsennością.

M&K foam

W ofercie M&K Foam znajdziemy materace m.in. piankowe, kieszonkowe czy lateksowe. Dostępne są również łóżka, stelaże, zagłówki, poduszki, a także kołdry.

Technologie wspomagające terapię online

W ostatnim czasie terapie online zyskały na popularności. Na rynku pojawiły się różne rozwiązania, takie jak aplikacje mobilne czy sztuczna inteligencja.

Wśród nich możemy wyróżnić telemedycynę, która umożliwia zdalny dostęp do opieki medycznej. Obejmuje ona konsultację z lekarzem, diagnozę oraz leczenie chorób. Dużą popularnością ta forma leczenia cieszyła się szczególnie w dobie pandemii.

Innym sposobem stały się aplikacje mobilne. Umożliwiają one śledzenie nastroju, przypomnienia o zażywaniu leków, a także udzielanie wsparcia emocjonalnego.

Innym sposobem jest psychoterapia online. Jest to stosunkowo nowa forma leczenia. Jednak niesie ona wiele zalet, szczególnie dla tych osób, które mają trudności w dotarciu do gabinetu terapeutycznego. Tego typu leczenie jest również dostępne z każdego miejsca, co może stanowić dodatkowy plus. 

Kolejnym rozwiązaniem są technologie wizualizacyjne, czyli kreowanie wirtualnej rzeczywistości, która umożliwia pacjentom doświadczanie sytuacji, które wywołują u nich lęk oraz traumę. Wszystko odbywa się w kontrolowanych warunkach, by móc zapewnić bezpieczne środowisko.

Jeśli chodzi o sztuczną inteligencję, to AI może pomóc m.in. w analizie danych dotyczących zdrowia psychicznego pacjentów. Może również pomóc w diagnozie zaburzeń.

Sztuczna inteligencja w diagnozie i terapii

Sztuczna inteligencja nie tylko znajduje swoje zastosowanie w branżach, takich jak np. IT. Jest ona również zauważalna w psychologii. Istnieje coraz więcej obszarów, w których można skutecznie ją wykorzystywać. Może pomóc w terapii online. Jeśli dostarczy jej wystarczającą ilość próbek oraz wydamy konkretne polecenie, jest w stanie np. znajdować nietypowe zachowania. W ten sposób można nauczyć AI, aby znajdowała symptomy sygnalizujące depresję, a to z kolei będzie pomocne przy wcześniejszym wdrożeniu odpowiedniej profilaktyki.

Jakie wsparcie może oferować sztuczna inteligencja?

Sztuczna inteligencja oferuje wsparcie, które można wykorzystać w leczeniu pacjentów zmagających się z problemami psychicznymi. 

Pierwszym zastosowaniem jest uczenie maszynowe, które polega na opracowywaniu rozwiązań z wykorzystaniem AI, które będą odpowiedzialne za wykrywanie i monitorowanie znaków związanych z zaburzeniami psychicznymi. Dzięki uczeniu maszynowemu specjaliści mogą zaprojektować aplikacje, które będą pomagały pacjentom oraz doradzały w zakresie poprawy ich dobrostanu. Tego typu aplikacje mogą również pomóc w zaprojektowaniu indywidualnych rozwiązań dostosowanych do jednostki.

AI niesie ze sobą również umiejętności takie jak przetwarzanie języka naturalnego. Narzędzia sztucznej inteligencji są zatem w stanie wykrywać nastroje. Algorytmy mogą wychwycić oraz zidentyfikować potencjalne oznaki lęku, depresji czy innych schorzeń. Dane te są niezwykle ważne w przygotowaniu spersonalizowanego wsparcia.

Kolejnym ważnym elementem jest umiejętność analizy wizualnej, a także rozumienie sygnałów niewerbalnych – mimiki, gestów czy postawy. Sztuczna inteligencja, która jest w stanie wychwycić intonację głosu, mimikę oraz gesty, może w stosunkowo prosty sposób powiązać je z potencjalnymi problemami psychicznymi, a ich wczesne wykrywanie jest w stanie uratować wielu pacjentów przed potencjalnymi chorobami.

Jakie korzyści dla zdrowia psychicznego niesie ze sobą sztuczna inteligencja?

Dostaję inteligencja to urządzenie, które wkroczyło na stałe do wielu branż, Jedni co do jej zastosowania, podchodzą sceptycznie, a drudzy wręcz przeciwnie. Podobnie jest z kwestią terapii. Natomiast i w tym przypadku można AI wykorzystać w taki sposób, aby usprawniała pracę.

Po pierwsze sztuczna inteligencja w terapii to dość ekonomiczne rozwiązanie. Leczenie zdrowia psychicznego jest obecnie uważane za dość drogie, i nie każda osoba potrzebująca pomocy może sobie na nie pozwolić. Sztuczna inteligencja jest w stanie obniżyć koszty leczenia. Może przyczynić się do tego, że więcej osób będzie mogło skorzystać z pomocy.

AI to także dużo większa wydajność. Dzięki temu lekarze mogą działać dużo sprawniej i efektywniej. Ponadto, dzięki danym zgromadzonym przez sztuczną inteligencję, są w stanie dużo szybciej wykrywać potencjalne objawy chorób.

Sztuczna inteligencja to również dużo większa dostępność. Wielu pacjentów, z uwagi na swój stan psychiczny, nie ma siły oraz odwagi, aby zwrócić się o pomoc. Dlatego tak pomocne mogą się okazać aplikacje mobilne, które często są spersonalizowane pod kątem leczenia konkretnego pacjenta.

Wreszcie, sztuczna inteligencja to również ogromne wsparcie dla terapeutów. Rozwiązania oferowane przez AI są w stanie zapewnić dość dokładne diagnozy w oparciu o wcześniej przygotowaną charakterystykę pacjenta.

Sztuczna inteligencja w terapii – co można wdrożyć?

• Analiza danych pacjentów –  różnego rodzaju informacje, można wykorzystać do generowania spostrzeżeń. Także oceny rozwoju ryzyka potencjalnych chorób psychicznych. Mając gotowe dane, sztuczna inteligencja może pomóc w ich klasyfikacji.

• Samoocena pacjentów – chatboty generowane przez AI, poprzez wykorzystanie algorytmów, są w stanie przeprowadzić samoocenę pacjenta. Jest to niezwykle ważne w celu określenia jego zdrowia psychicznego. Chatboty są również w stanie przeprowadzić terapeutyczne sesje, co może wpłynąć na stan zdrowia pacjentów.
• Badanie i analiza – sztuczna inteligencja to świetne narzędzie, które może pomóc w badaniu i analizie w celu poprawienia doświadczeń klientów.
• Automatyzacja – AI jest w stanie zautomatyzować procesy działania pracy administracyjnej. Dzięki temu dużo łatwiej analizować dane, szkolić na temat zdrowia psychicznego i dopasowywać skuteczne rozwiązania.

Jakie są wyzwania i perspektywy rozwoju dla terapii psychologicznej przy użyciu sztucznej inteligencji?

Jak zatem widać, sztuczna inteligencja jest w stanie pomóc w terapii psychologicznej. Zdania na jej temat są podzielone. Ma swoich zwolenników i przeciwników. Jedni uważają, że może w skuteczny sposób usprawnić pracę poprzez analizę danych i możliwość szybszego wykrywania symptomów, które potencjalnie mogą świadczyć o rozwoju choroby. Inni jednoznacznie ją odrzucają. 

Sporo osób uważa, że nie jest ona w stanie zastąpić psychologa czy psychiatry, a jedynie usprawnić jego pracę. Zdania te wynikają z uwagi na to, że sztuczna inteligencja może generować nieprawdziwe dane, a równocześnie brak jej holistycznego podejścia i empatii.

Jak wygląda przyszłość AI w psychiatrii, psychologii oraz psychoterapii?

Przyszłość AI w rozwoju psychologii, psychoterapii i zdrowia psychicznego może być naprawdę obiecująca, pod warunkiem że zostanie w odpowiedni sposób wykorzystana. Czy sztuczna inteligencja jest w stanie zastąpić człowieka-terapeutę? 

Nad tym pytaniem wiele osób się zastanawia. Specjaliści twierdzą jednoznacznie, że nie. Niezaprzeczalnym faktem jest to, że ludzkie podejście, empatia, zrozumienie, holistyczne spojrzenie to niezwykle ważne aspekty terapii, których nie jest w 100% w stanie zapewnić narzędzie.

Natomiast nie ulega wątpliwości, że AI może specjalistom pomóc usprawnić ich pracę. I prawdopodobnie przyszłość będzie zmierzała w tym kierunku. Już dzisiaj widzimy wiele aplikacji mobilnych, które są w stanie zrozumieć przyczyny zaburzeń psychicznych. Potrafią diagnozować je na wczesnym etapie, dzięki czemu można szybciej je na wczesnym etapie i znaleźć skuteczne rozwiązania.

 

 

Beata Perzanowska