Genialne uzbrojenie polskiej produkcji z czasów II wojny światowej

Prawda jest taka, że Polska nie mogła wygrać sama kampanii z 1939 roku, chociażby z tego względu, że została zaatakowana przez dwie ówczesne potęgi z dwóch stron. W tej sytuacji nie obroniłoby się na miejscu Polski żadne państwo z tamtych czasów. Gdyby jednak hipotetycznie Polska musiała mierzyć się z samymi Niemcami, a zaprezentowanego w tym artykule polskiego uzbrojenia było znacznie więcej, to na pewno konfrontacja trwałaby znacznie dłużej, a to mogłoby wpłynąć na losy całej wojny. Szczególnie znając bitność polskich żołnierzy z kampanii wrześniowej, zaprezentowaną przykładowo podczas sławnej bitwy pod Wizną.

A oto polskie uzbrojenie z czasów II wojny światowej, którego na pewno nie musimy się wstydzić:

1. Karabin przeciwpancerny wz. 35 (Ur)

Do połowy lat 30-tych Polacy faktycznie nie posiadali wyspecjalizowanej broni przeciwpancernej. Jednak nasze służby wywiadowcze nie były ślepe i dostrzegły zbrojenia zarówno Niemiec, jak i ZSRR w broń pancerną. W tej sytuacji postanowiono stworzyć rodzimy karabin przeciwpancerny, inspirowany dokonaniami niemieckiego inżyniera Hermanna Gerlicha. Pracował nad nim cały zespół ekspertów z różnych dziedzin m.in. batalistyki, aerodynamiki. W efekcie tych działań, w listopadzie 1935 przedstawiono model karabinu wz. 35.  Czasami nazywa się ten karabin Ur lub Urugwaj – posiadanie tej broni przez Wojsko Polskie było owiane tajemnicą, a oficjalnie produkcja elementów karabinu była związana z eksportem karabinów do Urugwaju.

Pracował nad nim cały zespół ekspertów z różnych dziedzin m.in. balistyki, aerodynamiki. W efekcie tych działań, w listopadzie 1935 przedstawiono model karabinu wz. 35.  Czasami nazywa się ten karabin Ur lub Urugwaj – posiadanie tej broni przez Wojsko Polskie było owiane tajemnicą, a oficjalnie produkcja elementów karabinu była związana z eksportem karabinów do Urugwaju.

Jak broń ta działała? Karabin posiadał długą lufę 1200 mm, dla tej broni stworzono także specjalny rodzaj naboi 7,9 mm. Prędkość wystrzelanego pocisku wynosiła około 1300 m/s i z odległości 300 metrów przebijał on pancerz grubości 15 mm, a z odległości 150 metrów nawet 33 mm. Ideą tej broni było zatem przebicie przez pocisk pancerza czołgu i rażenie odłamkami jego załogi.

W sierpniu 1939 w rękach Wojska Polskiego było około 3500-4500 sztuk karabinów wz. 35. Nie ma zbyt wielu relacji na temat tego, jak karabin sprawdzał się w 1939 roku, jednak na podstawie nielicznych istniejących można ocenić, że była to naprawdę bardzo skuteczna broń. Oto relacja rotmistrza  Zbigniew Szacherskiego z 7. pułku strzelców konnych wielkopolskich:

„Tymczasem również na odcinku 3. i 4. szwadronu pojawiły się czołgi. Przy szwadronach nie było działek przeciwpancernych, a możliwości otwartej walki przeciwko czołgom, przy pomocy karabinów maszynowych i rusznic, było problematyczne. Toteż por. Groniowski, po pierwszych bezskutecznych strzałach, wydał 4. szwadronowi rozkaz krycie się wśród rozwalonych chałup. Sam wyrwał strzelcowi rusznicę przeciwpancerną (karabin ppanc. wz. 35 Ur) i otworzył ogień na pobliskie czołgi. Po chwili udało mu się unieruchomić, a wreszcie zmusić do milczenia jeden z nich. Jak stwierdziliśmy po walce, w samotnym pojedynku człowieka z czołgiem zwyciężył por. Groniowski, gdyż od strzałów z rusznicy, które wielokrotnie przebiły pancerz, legła cała załoga”.

2. Czołg 7TP

Polska we wrześniu 1939 rzeczywiście miała niewiele czołgów w porównaniu do Niemiec – 343 sztuk do 3346, a zatem można powiedzieć, że niemal 10-krotnie mniej. Spośród tych nielicznych czołgów większość stanowiły francuskie Renault, w tym 120 maszyn jeszcze z czasów I wojny światowej. Faktem jednak jest, że Polska miała swojego znakomitego asa w rękawie, rodzimą konstrukcję – czołg lekki 7TP.

Seryjna produkcja czołgu 7TP ruszyła w 1935 roku. Posiadał on armatę Bofors kal. 37 mm oraz karabin maszynowy Browling. Zdecydowaną większość niemieckich czołgów podczas kampanii wrześniowej stanowiły Panzer I i Panzer II – z  czego pierwszy jako uzbrojenie posiadał jedynie dwa karabiny maszynowe MG-34, a drugi armatę kalibru 20 mm, a zatem polski czołg był lepszy pod względem uzbrojenia, miał także grubszy pancerz od Panzer I i niektórych wersji Panzer II. Warto podkreślić, że w fazie przygotowania były także czołgi 10TP i 14TP o jeszcze lepszych konfiguracjach od 7TP.

Jak w praktyce radził sobie 7TP? Oto fragment relacji dowódcy 2 kompanii czołgów kpt. Konstantego Hajdenki z dnia 6 września 1939:

„Otrzymuję bardzo silny ogień działkowy z lasu Wygoda i ogień artylerii z południowego brzegu rzeczki. Ukazują się czołgi po szosie z leśniczówki Wygoda (około 6). Pojedynek ogniowy z odległości 400−500 metrów, moje czołgi skupiają się około mojego czołgu − prowadzimy ogień z miejsca, nasze działka bardzo celne, niemieckie czołgi palą się i zaprzestając ognia chowają się do lasu”.

Niestety, w dużej mierze ze względów finansowych, wyprodukowano tylko 132 czołgi 7TP. Zbyt mało, aby ich wykorzystanie mogło wpłynąć znacząco na przebieg wojny. Polacy posiadali także około 600 tankietek rodzimej produkcji – TK-3 i TKS, ale sprawdzały się one głównie jako pojazd rozpoznawczy, a także umiarkowanie przeciwko piechocie – miały słaby pancerz, zatem łatwo było je zniszczyć przy pomocy broni przeciwpancernej.

3. PZL-37 „Łoś”

Jeśli chodzi o myśliwce, Wojsko Polskie faktycznie znacznie ustępowało pola Niemcom –Meserschmitty Me 109 i Me 110 były znacznie lepszymi maszynami od polskich  PZL P.7 i PZL P.11. Trzeba jednak pamiętać, że polscy konstruktorzy pracowali już nad nowymi maszynami i istniało kilka prototypów, jak PZL-50 „Jastrząb”, nie weszły one jednak do produkcji seryjnej, zatem ciężko ocenić wartość bojową tych konstrukcji. Jednak jeśli chodzi o bombowce, to ukończony w 1936 roku bombowiec PZL-37 „Łoś”, nie ustępował jakością głównemu niemieckiemu bombowcowi z września 39, Heinkel He-111, a niektórymi istotnymi parametrami nawet go przebijał – „Łoś” mógł udźwignąć 2500 kg bomb, podczas gdy niemiecka maszyna tylko 2000 kg. O jakości tej maszyny świadczy też duże zainteresowanie nią innych państw. Maszyny PZL-37 „Łoś” kupić chcieli m.in. Grecy, Bułgarzy, Turcy, Rumuni, zakupić licencję na produkcję „Łosia” chciała także belgijska fabryka Renard. Do 1 sierpnia 1939 roku zebrano 55 zamówień na PZL-37, ale nie zrealizowano ich przez wybuch wojny.

Mimo wyprodukowania niemal 100 „Łosi”, w walkach we wrześniu 1939 wzięło udział tylko 36 maszyn (reszta nie była gotowa do akcji bojowej).  Najwięcej wiadomo o ich efektach działań z 4 i 5 września – wtedy to „Łosie” zaatakowały XVI Korpus Pancerny. Efektem ataku były starty XVI Korpusu na poziomie 30 proc. i 2 dni opóźnienia marszu. Polskie bombowce zestrzeliły wtedy też 2 myśliwce Messerschmitt Me-109. Straty własne wyniosły 9 maszyn i trzeba przyznać, że nie jest to zły rezultat biorąc pod uwagę fakt, że polskie bombowce latały bez obstawy myśliwców.

Podsumowując, mieliśmy w 1939 znakomite bombowce, ale po pierwsze było ich, jak wszelkiej nowoczesnej broni w Wojsku Polskim, zbyt mało, a po drugie nie posiadaliśmy odpowiednich myśliwców, które powinny chronić „Łosie” podczas akcji.

4. Armata przeciwlotnicza wz. 36/37 kal. 75 mm

Kolejny przykład na to, że Polacy wcale nie przeoczyli nowych trendów w światowej wojskowości i skierowania nacisku na rozwój lotnictwa oraz wojsk pancernych. W celu zwalczania samolotów wroga, polskie władze postanowiły zlecić opracowanie armaty przeciwlotniczej Starachowickim Zakładom Górniczym (przemianowanym po wojnie na słynną Fabrykę Samochodów Ciężarowych „Star”). W wyniku prac polskich inżynierów, ostateczna wersja działa kal. 75 mm została zatwierdzona w 1937 roku i wprowadzona do produkcji seryjnej. Działo produkowano w dwóch wersjach – wz. 36, które wyróżniało się posiadaniem własnej trakcji mechanicznej, a także wz. 37, które było odmianą półstałą, transportowaną za pomocą ciągników. Jeśli chodzi o najważniejsze dane techniczne armaty, to potrafiła ona zestrzelić samolot lecący na wysokości 9,5 km, prędkość pocisku wynosiła 800-950 m/s i można było z niej oddać 20-25 strzałów na minutę. Do wybuchu wojny niestety zdołano wyprodukować zaledwie 52 armaty tego typu.

O skuteczności tych dział mówią same za siebie wyniki 101 dywizjonu (3 baterie po 4 działa), który wedle monografii „Armata przeciwlotnicza 75mm wz. 36 wz.37”, strącił 16 samolotów nieprzyjaciela. Dywizjon ten stacjonował w Warszawie w pierwszym tygodniu września, a następnie przemieszczał się na południe aż do Węgier. Taka liczba zestrzeleń, biorąc pod uwagę długi czas poświęcony na przemieszczanie dział, wygląda bardzo przyzwoicie. A to nie jedyna formacja dysponująca tymi działami, która osiągnęła znakomite rezultaty – jeszcze okazalej wyglądają dokonania 9 samodzielnej baterii – jej 4 działa zniszczyły aż 11 samolotów wroga.

Powyższe liczby pokazują, że były to znakomite armaty i gdyby Wojsko Polskie w 1939 roku miało ich nie 52, a np. 520 sztuk, ich umiejętne wykorzystanie z pewnością mogłoby nawet całkowicie sparaliżować działania lotnictwa niemieckiego.

Polacy nie gęsi, iż swoją broń mają

Powyższe uzbrojenie pokazuje, że Polacy we wrześniu nie tylko wykazali się wielką odwagą w walce nierównej walce, ale posiadali także niewielkie ilości znakomitych rodzimych konstrukcji, których zdecydowanie większa liczba mogła wpłynąć na losy wojny. A warto zaznaczyć, że nie jest to całość skutecznego uzbrojenia stworzonego przez Polaków – warto pamiętać też chociażby o pistoletach 9mm wz. 35 „Vis”, które były tak dobre, że podczas wojny produkowali je także Niemcy, pod zmienioną nazwą „Pistole 35(p)”. Polacy mieli pomysły na bardzo dobrej jakości broń przed wybuchem wojny, a część z nich zdążyli zrealizować. Głównym powodem faktu, że plan modernizacji wojsk nie udał się w całości, był krótki czas, jaki Polska miała na przygotowanie się do wojny – wejście do wojny nawet rok później już skutkowałoby posiadaniem przez Polskę znacznie lepszego uzbrojenia – oraz istotna przeszkoda, jaką były mocno ograniczone fundusze młodego państwa. Należy pamiętać, że wciąż pokutowały problemy wynikające z tego, że Polska po 1918 roku była państwem odrodzonym po 123 latach niebytu z trzech bardzo różnych zaborów.

Autor: Adam Stankiewicz

Najczęściej zadawane pytania – FAQ

Jaka była słabość polskiego uzbrojenia w czasie II Wojny Światowej?

W pierwszej kolejności należy obalić mit, jakoby Polska miała słabą, czy zacofaną broń. Faktem jest, że Polsce zabrakło nowoczesnych (w porównaniu z niemieckimi) myśliwców, niemniej posiadała również parę atutów, które nie mogły zostać w pełni wykorzystane do obrony. To, co było prawdziwym problemem, to niedostateczne środki produkcji i za mała ilość wyprodukowanych zbrojeń.

Co spowodowało, że Polska była niedostatecznie uzbrojona do walki?

Jednym z powodów, dla których Polska była na słabszej pozycji, było to, że niepodległość odzyskała stosunkowo niedawno. Polska przez ponad stulecie pozostawała pod zaborami. Między jedną, a drugą wojną nie miała szans odbudować się gospodarczo, co przełożyło się na uzbrojenie w czasie II Wojny światowej.

Jakie są przykłady bardzo dobrej, polskiej broni z czasów II Wojny Światowej?

Jeden bardzo ciekawy przykład to karabin przecipancerny wz. 35, znany również jako Ur. Został zaprojektowany specjalnie przeciw broni pancernej Niemiec i ZSRR. Istnienie karabinu było trzymane w sekrecie. Kolejnym przykładem może być czołg 7TP, który doskonale radził sobie w praktyce, odpierając czołgi niemieckie, a także bombowiec PZL-37 „Łoś” i armata przeciwlotnicza.

Jaki był prawdziwy potencjał polskiej broni z czasów II WŚ?

Przykładem niezrealizowanego potencjału jest wspomniana już armata przeciwlotnicza wz. kal 36/37 75 mm, która w drodze na Węgry zestrzeliła 16 samolotów wroga, co było bardzo dobrym wynikiem. Trzeba mieć na uwadze, że Polska miała dziesięciokrotnie mniejsze zasoby, niż Niemcy (samych polskich czołgow było 343 w porównaniu z 3346 czołgów niemieckich). Gdyby tych armat było więcej, można założyć, że z takim wynikiem, sparaliżowyłyby lotnictwo wroga.

Inne artykuły, które mogłyby Cię zainteresować:

	Polska broń używana za granicą – o polskim uzbrojeniu, które jest hitem eksportowym.
	Które banki wciąż możemy nazywać polskimi? – zdecydowana większość działających w Polsce banków jest w rękach kapitału zagranicznego. Na całe szczęście, nie wszystkie.