Niebezpieczna odzież. Jak szkodzą toksyny w ubraniach? Część 1
26 października, 2023Niebezpieczna odzież, czy tak jest naprawdę? Choć przyzwyczailiśmy się do myśli, że zarówno nasza żywność, jak i powietrze nie są dobrej jakości. Jednak niestety to nie wszystko, coraz więcej różnorodnych analiz naukowych dowodzi, że w odzieży (zarówno tej dla dorosłych, jak i dzieci) jest wiele składników, które mają negatywny wpływ na nasze zdrowie.
Niebezpieczna odzież z Azji?
Coraz częściej w mediach można znaleźć informację o szkodliwości ubrań z Azji. Jedną z nich jest historia Merlene Paul opublikowana na łamach dziennika „Daily Mail”, w której została opisana reakcja ciała po założeniu T-shirta znanej brytyjskiej marki: „pod wpływem ostrego, drażniącego zapachu poczułam ucisk w gardle, pieczenie oczu i szczypanie w nosie. Zorientowałam się, że muszę odejść od T-shirtów, ponieważ reakcja niebezpiecznie się nasilała”. Objawy te wystąpiły od razu po wyciągnięciu ubrania z opakowania. Wg szacunkowych danych[i] współczesny przemysł odzieżowy wykorzystuje, aż ok. 8 tys. różnorodnych syntetycznych związków chemicznych.
Wiodącym producentom z branży fast fashon nie zależy na zdrowiu klientów – najważniejsze są zyski. Świetnie zostało to zilustrowane dekadę temu przez francuską telewizję Planète+. Twórcy tego dokumentu przeprowadzili śledztwo dziennikarskie, udając się do południowo-wschodniej części Azji jako „przedstawiciele handlowi zachodnich firm odzieżowych” ustalili, że większość fabryk ma dwa rodzaje oferty:
- Przewidująca testy na obecność tylko wybranych związków chemicznych (najczęściej nie jest ich więcej niż kilkaset).
- Towar nieprzetestowany zawierający różnorodne związki chemiczne, więc cena jednej sztuki jest tańsza średnio o 15 centów, co w przypadku miliona sztuk powoduje różnicę wynoszącą nawet 150 tys. dolarów. Niestety bardzo wiele marek podczas zamawiania odzieży kieruje się wyłącznie kryteriami ekonomicznymi (im większy zysk, tym lepiej).
Niebezpieczna odzież, dlaczego jeans jest toksyczny?
Rocznie produkuje się ponad 6 mld sztuk jeansów. Od lat 90. XX wieku najpopularniejsze są tzw. jeansy przecierane/postarzane. Produkowane przez piaskowanie (piasek z krzemionką). W 2003 rząd turecki zakazał produkcji przecieranych jeansów metodą piaskowania, więc fabryki zostały przeniesione do Chin i Indii. Od 2009 roku Levis nie stosuje piaskowania, ale postarzanie laserowe.
Niebezpieczna odzież z bawełny?
Bawełna jest materiałem stanowiącym 50% tekstyliów na całym świecie. Aż 90% wszystkich pól bawełnianych ulokowanych jest w krajach rozwijających się, co powoduje, że „producentom” bawełny zależy wyłącznie na jak największej produkcji w jak najkrótszym czasie. Dlatego tak popularne jest stosowanie do produkcji różnorodnych środków chemicznych. Wg niektórych danych jest to, aż 8 tys. substancji chemicznych (od momentu, gdy ziarno trafia do gruntu do chwili, gdy staje się koszulką).
Są trzy rodzaje bawełny:
- organiczna – produkowana jest wyłącznie z użyciem naturalnych preparatów. Dlatego jest między 40 a 70% droższa niż zwykła bawełna;
- konwencjonalna – produkowana przez dodawanie różnorodnych środków chemicznych. Najczęściej stosuje się Alicarb i preb720.
- fairtrade – bawełna faitrade nie musi być ekologiczna. Można stosować środki chemiczne tak samo, jak w przypadku bawełny konwencjonalnej. Fairtrade oznacza, że osoby pracuje przy zbiorze bawełny, otrzymywały uczciwe wynagrodzenie.
Bez względu na rodzaj produkcji bawełna jest czyszczona, wybielana i farbowana. W takcie tych procesów wykorzystuje się bardzo dużą ilość substancji chemicznych.
Niebezpieczna odzież – jakie substancje toksyczne znajdziemy w ubraniach?
Poniżej przedstawiam listę wybranych substancji toksycznych występujących w odzieży.
Amoniak
Stosowany wyłącznie w tkaniach naturalnych. Zapobiega kurczeniu się odzieży. Powoduje najczęściej różnorodne problemy ze strony układu oddechowego.
Barwniki azowe
Wykorzystywane są w ok. 70% barwników stosowanych w przemyśle tekstylnym. Większość z nich rozkłada się do amin, czyli związków rakotwórczych. Od 2003 roku na terenie UE zabronione jest sprzedawanie ubrań zawierających barwniki azotowe.
Bromowane środki zmniejszające palność
Stosowane są głównie do zabezpieczenia odzieży przed ogniem. Jest to neurotoksyna. Znajduje się często w odzieży dla dzieci. Może powodować zaburzenia hormonalne, wykazuje działanie rakotwórcze.
DMF, czyli dimetyloformamid
Bezbarwna ciecz stosowana jako rozpuszczalnik. Ma działanie rakotwórcze i teratogenne. Toksyna przyczynia się do powstawania wad płodu.
Jedna z najbardziej popularnych toksyn stosowanych do produkcji ubrań. Zapobiega zagnieceniom oraz kurczeniu się odzieży. Stosowany jako nośnik farb, czy innych nadruków. Używany najczęściej do produkcji odzieży barwionej i z nadrukami.
Ftalany/plastizol
Używany w farbach drukarskich. Stosowane jako plastyfikatory, które zwiększają elastyczność materiałów. Najczęściej wykorzystywanymi substancjami z tej grupy są DEHP, DINP i BBP. Powodują problemy z układem hormonalnym.
Glifosat
Najczęściej stosowany w rolnictwie, więc jest to herbicyd. Używany do opryskiwania bawełny, więc występuje w odzieży wykonanej z tego materiału. Jest rakotwórczy.
Metale ciężkie m.in. chrom, kardam i ołów
Stosowane najczęściej do farbowania i garbowania odzieży. Są bardzo toksyczne. Stosuje się je do gotowych produktów włókienniczych, zwłaszcza tych barwionych i farbowanych.
NPE, czyli etoksylowane nonylofenole
Przeprowadzone badanie Greenpeace udowodniło obecność tej toksyny w 2/3 próbek odzieży. Szkodzi układowi hormonalnemu. Odkłada się w rybach morskich.
LZO, czyli lotne związki organiczne
Są to rozpuszczalniki. Używa się je głównie do odzieży z nadrukami i w innych celach. Stosowane powszechnie do gotowych wyrobów włókienniczych i różnorodnych produktów z nadrukami. LZO uwalnia się za pomocą gazu. Powodują najczęściej różnorodne problemy z układem hormonalnym, czy wątrobą. Powodują nowotwory.
PFC, czyli perfluorowęglowodory
Zostały wprowadzone do obiegu w latach 50. XX wieku. Najczęściej stosowane w mundurach oraz odzieży wierzchniej. PFC powoduje, że ubrania są wodoodporne oraz odporne na plamy. Kancerogenów organizm nie usuwa (kumuluje się). Jest bardzo toksyczny dla środowiska.
Przenośniki chloroorganiczne
Ułatwiają dyfuzje barwników wewnątrz włókna.
Wybielacze na bazie chloru
Stosowane wybielania tkanin (nie tylko w kolorze białym). Używany powszechnie w produkcji bawełny oraz innych tkanin.
Związki cynoorganiczne
Stosowane do ochrony ubrań przed grzybami, pleśnią czy stęchlizną.
[i] https://totalhealthmagazine.com/Allergies-Asthma/Consumers-Beware-Toxins-Lurking-in-Your-Clothing.html
przydatna wiedza!
Teraz to już wszędzie takie toksyny mogą być