Jak przygotować biznes na kryzys i przetrwać trudne czasy?

Ekonomiści zgodnie podkreślają, że choć kryzys zawsze jest sporym wyzwaniem, to firmy, które zawczasu zaplanują działania obronne, mają szansę nie tylko przetrwać kryzys, ale także wyjść z niego silniejsze.

Warto wiedzieć, zanim przeczytasz: niektóre przedsiębiorstwa tworzą specjalne produkty „na trudne czasy” – tańsze, prostsze i szybsze w produkcji, by utrzymać popyt nawet przy spadku siły nabywczej; w trakcie recesji wzrasta znaczenie lokalnych dostawców – firmy skracają łańcuchy dostaw, by zmniejszyć ryzyko opóźnień i ograniczyć koszty transportu; podczas globalnych kryzysów rośnie popularność barteru i wymiany usług między firmami, co pozwala utrzymać działalność bez wydatku gotówki; niektóre marki w kryzysie wykorzystują puste przestrzenie, aby edukować lub wspierać społeczności, co buduje ich wizerunek na lata. Dobrym przykładem są tu centra handlowe przeznaczające część lokali (takich, na których nie znajdują najemców) np. na bezpłatne strefy co-workingowe.

Kryzys a elastyczność działania firmy

Doświadczenia z 2020 r. pokazały, że największym ograniczeniem dla wielu przedsiębiorstw była niemożność prowadzenia stacjonarnego biznesu. W takich sektorach jak:

• gastronomia,

• handel,

• usługi,

nagła konieczność przeniesienia działalności do internetu była jedyną szansą na utrzymanie przychodu. Firmy, które wcześniej zainwestowały w sprzedaż online i narzędzia do pracy zdalnej, szybciej dostosowały się do wymagań rynku.

Przykładem z Polski mogą być małe księgarnie, które uruchomiły sklepy internetowe i sprzedaż wysyłkową w kilka tygodni, czy producenci odzieży, którzy przestawili linie produkcyjne na szycie maseczek. Na świecie znane są przypadki restauracji z Nowego Jorku czy Londynu, które w czasie kryzysu gospodarczego stworzyły zupełnie nowy model działania – przygotowywanie gotowych zestawów do samodzielnego gotowania w domu.

Ważne Niestety, nie zawsze jednak przejście na online jest możliwe. W takich sytuacjach przedsiębiorcy sięgają po dywersyfikację – wprowadzają do oferty nowe produkty lub usługi, nawet jeśli nie są one bezpośrednio związane z dotychczasową branżą. Kluczowe jest jednak, by te zmiany były przemyślane i wpisywały się w długofalową strategię rozwoju firmy, a nie były jedynie desperacką próbą przetrwania.

Gotówka i płynność to fundament przetrwania

Niestety, rzeczywistość bywa okrutna – wiele firm bankrutuje nie z powodu braku zysków, lecz dlatego, że zabrakło im gotówki w trudnym czasie. Kontrola przepływów pieniężnych, czyli cash flow, powinna być priorytetem. Przedsiębiorca, niezależnie od cyklu życia, w jakim znajduje się prowadzony przez niego biznes, powinien wiedzieć, ile środków wpłynie i ile wypłynie w najbliższych tygodniach.

Planowanie wpływów i wydatków w formie prognozy finansowej na kwartał lub nawet rok do przodu pozwala przygotować się na czarną godzinę. Utrzymywanie poduszki finansowej, która pozwoli pokryć podstawowe wydatki przez kilka miesięcy, zwiększa wypłacalność i zmniejsza ryzyko strat w przypadku nagłego spadku sprzedaży.

Ważne Przykłady pokazują, że firmy ze zdywersyfikowanymi źródłami przychodu oraz dobrze zaplanowanymi rezerwami finansowymi znacznie lepiej przechodzą kryzys walutowy czy recesję. W Polsce część przedsiębiorstw produkcyjnych przetrwała kryzys 2020 r. dzięki temu, że miała kontrakty w różnych walutach, co zmniejszało skutki dewaluacji i wahań kursów na rynkach finansowych.

Jak ograniczyć wydatki bez utraty potencjału biznesowego?

Ograniczenie wydatków w czasie kryzysu to działanie konieczne. Nie wolno jednak przesadzać, ponieważ może to doprowadzić do utraty potencjału firmy w sensie strategicznym – czyli utraty zdolności do odbicia się po kryzysie. Cięcia powinny dotyczyć przede wszystkim kosztów stałych, które nie są kluczowe dla działalności operacyjnej. Firmy w czasie kryzysu gospodarczego często renegocjują umowy z dostawcami, zmieniają warunki najmu, wprowadzają elastyczne formy zatrudnienia lub łączą stanowiska. Jednocześnie warto inwestować w obszary, które generują sprzedaż – dobrze prowadzony marketing w trudnym czasie może przynieść przewagę nad konkurencją.

Planowanie finansowe to absolutne must-have

Przygotować na kryzys można się tylko wtedy, gdy kierownictwo firmy ma pełną świadomość swojego stanu finansowego. Pesymistyczny plan finansowy powinien uwzględniać m.in.:

• spadek obrotów,

• inflację,

• możliwe wzrosty kosztów,

• scenariusze awaryjne.

Warto opracować kilka wariantów – optymistyczny, realistyczny i pesymistyczny. Każdy z nich musi wskazywać granicę bezpieczeństwa, poniżej której firma może stracić płynność.

Planowanie obejmuje także analizę zadłużenia i ocenę zdolności do obsługi zobowiązań w czasie kryzysu finansowego. Niektóre przedsiębiorstwa sięgają po obligacje, inne korzystają z kredytów, ale w obu przypadkach ważne jest, by wziąć pod uwagę ryzyko strat wynikające z wahań stóp procentowych czy utraty możliwości spłaty zobowiązań w sytuacji recesji.

Innowacje i adaptacja do nowych potrzeb rynku

Kryzys gospodarczy często zmienia priorytety konsumentów. Gospodarstwa domowe zaczynają ograniczać wydatki, wybierając tańsze alternatywy. Firma, która potrafi szybko dostosować swoją ofertę, zwiększając elastyczność cenową, wprowadza warianty budżetowe lub nowe formy płatności, ma większą szansę na utrzymanie klientów.

Dobrym przykładem jest branża fitness, która w czasie pandemii i lockdownów przeniosła część zajęć do internetu, wprowadzając abonamenty online.

Dywersyfikacja oferty może obejmować również wejście na inne rynki lub stworzenie produktów uzupełniających. W długim terminie takie działania mogą stać się stałym elementem strategii rozwoju, a nie tylko reakcją na trudny moment.

Jak przetrwać kryzys? Długoterminowa strategia to podstawa

Każdy kryzys, czy to globalny, czy lokalny, niesie ryzyko strat, ale też szansę na wzmocnienie pozycji firmy. Kluczowe jest świadome zarządzanie gotówką, kontrola wydatków, utrzymywanie rezerw i dywersyfikacja źródeł przychodów. Ważne jest też unikanie paniki i podejmowanie decyzji na podstawie danych, a nie emocji. Utrata zaufania do rynku czy niestabilność walutowa nie muszą oznaczać upadłości – firmy, które potrafią zarządzać ryzykiem i inwestować w adaptację, mogą nie tylko przetrwać kryzys, ale i zyskać przewagę konkurencyjną w kolejnych latach.

Przykłady z całego świata, od producentów elektroniki po lokalne piekarnie, pokazują, że zdolność do szybkiego reagowania, elastyczność i przygotowanie finansowe to fundament, który może ochronić przed zbankrutowaniem nawet w najbardziej niesprzyjających warunkach globalnej gospodarki. Właśnie te elementy odróżniają firmy, które w kryzysie walczą o przetrwanie, od tych, które wychodzą z niego silniejsze i lepiej przygotowane na kolejne wyzwania.

FAQ

Jak przygotować się na kryzys finansowy w firmie?

Warto stworzyć plan finansowy, zbudować poduszkę finansową i przeanalizować źródła przychodu. Należy także rozważyć dywersyfikację oferty i opracować scenariusze awaryjne.

Czy w czasie kryzysu warto inwestować w marketing?

Tak, pod warunkiem że działania są skuteczne i dobrze mierzone. Dobrze prowadzony marketing w kryzysie może pozwolić zdobyć klientów, gdy konkurencja ogranicza wydatki.

Czy każda firma może przenieść działalność do internetu?

Nie, ale wiele branż może wprowadzić elementy online – np. sprzedaż części produktów, konsultacje czy obsługę klienta. Warto szukać nawet częściowych rozwiązań.